Istnieje wiele terminów ekonomicznych, które pomogą Ci zrozumieć, w jaki sposób Twoje finanse, budżet, oszczędności czy inwestycje działają w systemie ekonomicznym, zarówno w kraju, jak i na świecie. Przyjrzyjmy się teraz i zdefiniujmy gospodarkę rynkową. Czym jest, jakie są jej cechy charakterystyczne i kilka kluczowych zalet, dzięki czemu zobaczysz, jak stosuje się tego typu ekonomię w codziennym życiu.
Co to jest gospodarka rynkowa?
Mówiąc najprościej, gospodarka rynkowa to system ekonomiczny, w którym dwie siły, znane jako popyt i podaż, są odpowiedzialne za kierowanie produkcją towarów i usług. Gospodarki rynkowe nie są kontrolowane przez centralny organ (taki jak rząd) i zamiast tego polegają na dobrowolnej wymianie.
Tak więc funkcjonowanie gospodarki rynkowej zależy od interakcji między podażą a popytem. Popyt odnosi się do ilości dóbr i usług, których ludzie potrzebują lub chcą. Podaż odnosi się do ilości dóbr i usług dostępnych do zakupu. Dlatego też wielokrotnie słyszeliśmy od ekspertów, że: jeśli podaż jest niska, a popyt wysoki, to wzrasta cena, jaką ktoś może pobierać za produkt, czy usługę. I odwrotnie, jeśli jest większa podaż danego dobra i ludzie nie chcą go tak bardzo, cena spadnie.
Jakie są cechy gospodarki rynkowej?
Gospodarki rynkowe mają pewne cechy charakterystyczne: Na przykład pojęcie własności prywatnej jest fundamentalne dla gospodarki rynkowej, ponieważ daje właścicielom prawo do sprzedaży swojej własności.
Przyjrzyjmy się poniżej 4 innym kluczowym cechom:
- Wolność gospodarcza: Występuje ona, kiedy właściciele firm i fabryk mają swobodę produkowania, sprzedawania i kupowania towarów i usług na konkurencyjnym rynku.
- Konkurencja: Odnosi się do siły presji konkurencyjne, która utrzymuje ceny na niskim poziomie. Konkurenci widzą, że mogą zwiększyć swoje zyski produkując ten sam przedmiot, zwiększając podaż. To obniża ceny do poziomu, na którym pozostają tylko najlepsi.
- Rynek i system cen: Gospodarka rynkowa opiera się na efektywnym rynku, mówi się, że rynek jest efektywny, gdy wszyscy kupujący i sprzedający mają równy dostęp do tych samych informacji o cenach, podaży i popycie. Determinanty podaży i popytu napędzają zmiany zachodzące w systemie rynkowym.
- Ograniczona rola rządu: Jedną z ról rządu jest zapewnienie otwartości, funkcjonowania, stabilności, sprawiedliwości i bezpieczeństwa rynków. Na przykład rząd tworzy organy regulacyjne, aby zapewnić, że produkty są bezpieczne w użyciu i konsumpcji oraz że firmy nie wykorzystują konsumentów.
Jakie są zalety gospodarki rynkowej?
Dokonaliśmy już przeglądu niektórych kluczowych cech gospodarek rynkowych. Przyjrzyjmy się teraz, jakie mogą być niektóre z zalet gospodarki rynkowej dla konsumentów i przedsiębiorstw. Możemy to zaobserwować w naszym codziennym życiu: gdy kupujemy towary i usługi.
- Konsumenci i przedsiębiorstwa kierują podażą i popytem: ponieważ gospodarka rynkowa pozwala na swobodną regulację podaży i popytu, zapewnia produkcję najbardziej pożądanych towarów i usług. Konsumenci są skłonni zapłacić najwyższą cenę za rzeczy, na których najbardziej im zależy, więc firmy będą tworzyć tylko te rzeczy, które generują zyski.
- Konkurencja generuje efektywność: dobra i usługi są produkowane w najbardziej efektywny sposób. Bardziej produktywne firmy będą zarabiać więcej niż mniej produktywne.
- Innowacja jest nagradzana zyskami: nowe i kreatywne produkty lepiej zaspokajają potrzeby konsumentów niż istniejące towary i usługi. Te przełomowe technologie rozprzestrzeniają się na innych konkurentów i branże, aby i oni mogli stać się bardziej dochodowi.
- Firmy inwestują w inne firmy: firmy odnoszące największe sukcesy inwestują w inne najlepsze firmy. To daje im przewagę i prowadzi do wyższej jakości produkcji.
Pamiętaj, że przeciwieństwem gospodarki rynkowej jest gospodarka centralnie sterowana, która jest kontrolowana przez rząd centralny. Przykłady gospodarki rynkowej można znaleźć w Stanach Zjednoczonych, Anglii, Japonii, czy Polsce ze względu na podział pracy, konkurencję i przepływ między podażą a popytem.
