Rynek istnieje od ponad sześciu tysięcy lat, przybierając najbardziej prymitywne formy, aż wyewoluował do współczesnej postaci. Ważne jest monitorowanie rynku, ocena konkurencji i cen, ponieważ bardzo trudno jest zbudować udany biznes lub nawet stworzyć strategię marketingową bez zrozumienia podstaw ekonomii.
Co to jest rynek?
Rynek to system stosunków ekonomicznych między sprzedającym a kupującym, który pozwala nam na wymianę niezbędnych zasobów. Pojęcie rynku jest nierozerwalnie związane z towarami, gdyż produkt jest jego podstawową jednostką. Dzięki podziałowi pracy ludzie muszą wymieniać ze sobą produkty, bo rynek jest czymś, co powstaje z niedoboru zasobów ludzkich. Kiedy jeden człowiek nie może sam wyprodukować wszystkiego, czego potrzebuje, musi wymieniać się dobrami — w ten sposób rodzi się rynek.
Oznaki rynku
Każdy rodzaj rynku skierowany jest na inne produkty. Rynki eksploatują przedmioty materialne, wkłady umysłowe i pracę intelektualną. Posiadają one stałe atrybuty, dzięki którym funkcjonują:
- Nieuregulowany popyt. Konsument decyduje, ile dóbr i usług chce.
- Nieregulowana podaż. Producent decyduje, ile ma wyprodukować.
- Cena, która nie podlega samoregulacji, ale zależy od podaży i popytu.
Funkcje rynku
Rynek musi znaleźć odpowiedzi na to, co, jak i dla kogo produkować, dlatego pełni następujące funkcje:
- Kształtowanie cen. Cena ustalana jest na podstawie praw rynku — popytu, podaży i pojawiającej się konkurencji. Odzwierciedla to, jak bardzo produkt jest użyteczny.
- Mediacja. Rynek łączy konsumentów i producentów, a każdy ma wolność wyboru.
- Regulacja podaży i popytu. Ustala równowagę dóbr i usług.
- Informowanie. Informacje o towarze, sprzedawcy, wielkości popytu na określone dobra oraz o stanie całej gospodarki.
- Stymulacja. Poprzez ciągłe odpowiadanie na popyt podażą, uczestnicy rynku poprawiają jakość dóbr, tworzą nowe technologie i utrzymują efektywność gospodarki.
- Oczyszczanie. Gospodarka pozbywa się zbędnej działalności, słabych jednostek, a zachęca do rozwoju obiecujących.
Formy organizacyjne
Rynek potrzebuje niezależnych organizacji, które są wyposażone w środki komunikacji, na podstawie których można prowadzić wymianę towarów. Formy organizacji rynku to sposób, miejsce i forma, w jakiej jest on realizowany, np. sklep, targ, aukcja, terminal.
Popularne formy organizacji rynku:
- Giełdy — sojusz osób prawnych i fizycznych, które prowadzą handel hurtowy, ceny produktów ustalane są w drodze konkurencji.
- Aukcja — licytacja publiczna, w której sprzedawca zwiększa cenę poprzez konkurencję kupujących.
- Wystawy — tematyczne wystawy najnowszych technologii, samochodów, wszelkiego rodzaju towarów i usług. Służą one do organizowania krótkich kursów, seminariów, wymian i spotkań konsultacyjnych.
- Targi — imprezy organizowane w celu zakupu, sprzedaży we wszystkich sektorach produkcji. Istnieją targi międzynarodowe, krajowe i regionalne.
- Podmioty rynkowe — osoby biorące udział w wymianie dóbr (sprzedający i kupujący). Obiekty rynkowe są tym, co podlega wymianie (pieniądze, towary, usługi).
Rodzaje rynków
Rynek przybiera wiele form i zależy od dużej liczby cech, dlatego jest podzielony na typy według następujących cech:
- Pod względem terytorialnym — lokalny, regionalny, krajowy, globalny;
- Przez podmioty — kupujących, sprzedających, instytucje państwowe;
- Przez obiekty — rynki towarów i usług, rynki finansowe;
- Według form — rynki spółdzielcze, państwowe, dzierżawne, wspólne przedsięwzięcia;
- Z uwzględnieniem produkcji — zamknięte, nasycone, mieszane;
- Według legalności — legalne, nielegalne;
- W zależności od stopnia nasycenia towarami — równowaga, deficyt, nadwyżka;
- Według stopnia wolności gospodarczej — wolna, regulowana.
Zalety i wady rynku
Zalety rynku polegają na tym, że uczestnicy stosunków rynkowych nie są ograniczeni co do liczby, istnieje między nimi wolna konkurencja i swobodny dostęp do wszystkich rodzajów działalności gospodarczej. Nie ma ograniczeń w przepływie kapitału i pracy, a informacje są swobodnie dostępne dla wszystkich graczy.
Choć rynek jest systemem wygodnym i w miarę harmonijnym, ma jednak wady:
- Wszystko zależy od przypadku;
- Niemożliwe jest dokonywanie długoterminowych prognoz;
- Problemy z otoczeniem;
- Bezrobocie;
- Wzrost cen, inflacja.
Trudno wyobrazić sobie współczesne społeczeństwo bez rynku — reguluje on wiele ważnych instytucji finansowych, a także społecznych. Rynek nie jest systemem doskonałym, ale umożliwia podział grup towarów między ludzi, organizację działalności gospodarczej i monitorowanie zależności cen od podaży i popytu.
