Według Międzynarodowej Organizacji Pracy termin bezrobotny odnosi się do osoby w przedziale wieku 15-74 lata, niepracującej, nie prowadzącej działalności gospodarczej i gotowej podjąć pracę w każdym momencie. Jednocześnie osobą długotrwale bezrobotną jest potencjalny pracownik pozostający bez pracy przez co najmniej 12 miesięcy.
Innym pojęciem wiążącym się bezpośrednio z osobami bezrobotnymi jest termin stopa bezrobocia, którą wylicza się na podstawie liczby bezrobotnych podzielonych przez liczbę aktywnych zawodowo osób w danej kategorii ludności. Przy czym pojęcie aktywni zawodowo oznacza osoby pracujące, osoby poszukujące pracy oraz bezrobotni i niepełnosprawni, gotowi do zatrudnienia.
Negatywne i pozytywne skutki bezrobocia
Długotrwałe bezrobocie przynosi negatywne skutki ekonomiczne, społeczne oraz psychologiczne zarówno w skali całego społeczeństwa jak i jednostki. Krótkotrwałe bezrobocie natomiast może wywoływać skutki pozytywne jako naturalny efekt gospodarki będącej na etapie dynamicznego rozwoju. Bez względu na skalę bezrobocia największy jego koszt ponosi człowiek, sam bezrobotny, tym kosztem staje się suma utraconych zarobków oraz nieoszacowane tak naprawdę nigdy koszty stresu i powolnej utraty kwalifikacji, czyli faktycznego i mentalnego oddalania się od szczęśliwego końca tego procesu.
Do podstawowych ekonomicznych skutków bezrobocia, zdecydowanie negatywnych zalicza się:
- spadek poziomu produkcji, ponieważ gospodarka nie wykorzystuje optymalnie zasobów siły roboczej
- rozwój szarej strefy, na którą składają się umowy śmieciowe, wypłaty “pod biurkiem”, zatrudnianie na czarno – system podatkowy nie otrzymuje należnych danin a system opieki społecznej składek
- zmniejszenie się wpływów do budżetu państwa
- zwiększenie się wydatków państwa na pokrycie zasiłków socjalnych, utrzymywanie przez państwo urzędów pracy, zwiększenie wydatków na walkę z bezrobociem
- zwiększenie deficytu budżetowego na skutek rosnących wydatków przeznaczonych na walkę z bezrobociem
- zmniejszający się kapitał ludzki wyrażony zanikaniem kwalifikacji oraz umiejętności
- zmniejszanie się dochodów gospodarstw domowych co z kolei ogranicza najpierw popyt a potem podaż
- straty wizerunkowe państwa
- zubożenie społeczeństwa
Skutki bezrobocia w sferze społecznej
Długoterminowe bezrobocie odciska swoje piętno również w sferze społecznej, ale postrzegane przez osobę bezrobotną skrajnie indywidualnie. Bezrobocie to jeden z najważniejszych czynników wykluczających ze społeczeństwa, wyrzucających poza jego nawias nie tylko samego bezrobotnego, ale całą jego rodzinę, bezrobotny i jego rodzina
- tracą dotychczasowo zajmowaną w społecznej hierarchii pozycję
- tracą kontakt z grupą znajomych
- rośnie w nich niechęć do udziału w życiu lokalnej społeczności, w życiu kulturalnym oraz politycznym
- bezrobocie wywołuje konflikty w rodzinie a w konsekwencji prowadzi często do rozwodu
- osoby bezrobotne odkładają samodzielność na później, mieszkają z rodzicami, nie wchodzą w związek małżeński, nie zakładają rodziny
- długotrwałe bezrobocie i korzystanie z socjalnej pomocy państwa przekazuje złe wzorce dzieciom, które bardzo często w przyszłości będą je powielać
- niestabilny rytm dnia, nadmiar wolnego czasu
- zmiany w ocenie stanu zdrowia społeczeństwa
- tworzenie się patologii społecznych: alkoholizmu, narkomanii, przestępczości
- obniżanie kwalifikacji wymaga przekwalifikowania się co często wiąże się z obniżeniem statusu hierarchii zawodowej i w ślad za tym obniżeniem uposażenia
- obniżenie standardu życia prowadzącego do ubóstwa
- emigracja zarobkowa całej rodziny lub jej części co z kolei wiąże się z rozpadem małżeństwa i zerwaniem więzi rodzinnych
Skutki bezrobocia psychologiczne
Bezrobocie skutkuje również negatywnie w sferze psychologicznej, chociaż ta kwestia zależy od wielu czynników: wieku, płci, czasu bezrobocia, sytuacji rodzinnej, wsparcia rodziny. Najczęściej ponoszonym kosztem w sferze psychologicznej jest utrata wiary w siebie, swoje umiejętności i możliwości. Niezadowolenie z siebie prowadzi do frustracji i bardzo często do długotrwałej depresji.
